Çene Eklemi Tedavileri
Temporomandibular Eklem (TME) bozuklukları, çene eklemlerini ve çevresindeki kasları ve bağ dokularını etkileyen durumlardır. Yaygın semptomlar arasında çene hassasiyeti, baş ağrısı, kulak ağrısı ve yüz ağrısı bulunur
TME nedir?
TME, Temporomandibular Eklem ifadesinin kısaltmasıdır Temporomandibular eklemleriniz yüzünüzün her iki yanında, kulaklarınızın hemen önünde bulunur. TME’ler alt çene kemiğinizi kafatasınıza bağlar ve çiğneme ve konuşma gibi hareketlere yardımcı olur.
TMD nedir?
TMD, temporomandibular eklem bozukluğu anlamına gelir. Bu, TME’nin herhangi bir işlev bozukluğunu ifade eder. Birçok kişi TMJ ve TMD terimlerini birbirinin yerine kullanır.
TME disfonksiyonu, çene eklemlerinizin etrafındaki kaslar ve bağlar iltihaplandığında veya tahriş olduğunda ortaya çıkar. Durum akut veya kronik olabilir ve ortaya çıkan ağrı hafif veya şiddetli olabilir.
Temporomandibular eklem bozukluğuna ne sebep olur?
TME bozukluğu, çene eklemlerinin veya çevre dokuların yaralanmasından kaynaklanabilir. Diğer TMD nedenleri şunlardır:
Travma, tedavi işlemlerinde ağızın uzun süre açık kalması, artrit , stres, ortodontik bozukluklar , diş eksiklikleri , tek taraflı çiğneme alışkanlıkları , diş sıkma (Bruksizm ) gıcırdatma , yüksek yapılmış dolgu veya protez vs gibi sebeplerden kaynaklanabilir.
Yaygın TME semptomları nelerdir?
TME disfonksiyonu en çok 20 ila 40 yaşlarında görülür ve kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. En yaygın TME semptomlarından bazıları şunlardır:
• Çene ağrısı.
• Baş ağrısı
• Kulak ağrısı.
• Boyunda veya omuzlarda ağrı.
• Ağzınızı geniş açmada zorluk.
• Açık veya kapalı ağız pozisyonunda “kilitlenen” çeneler.
• Ağzınızı açarken veya kapatırken çene ekleminde tıkırtı, çıtırtı veya gıcırdama sesleri.
• Yüzünüzde yorgun bir his.
• Zorluk çiğneme.
• Kulak çınlaması veya kulaklarınızda çınlama.
• Dişlerinizin birbirine uyma biçimindeki değişiklikler.
• Yüzünüzün yan tarafında şişlik.
• Diş ağrısı.
TME disfonksiyonu nasıl teşhis edilir?
Çoğu durumda, diş muayenesi sırasında TME disfonksiyonu teşhis edilir.
Ağzınızı açarken ve kapatırken hareket aralığını gözlemleyin.
Rahatsızlık alanlarını belirlemek için yüzünüze ve çenenize bastırın.
Ağzınızı açıp kapatırken çene eklemlerinizin etrafını hissedin.
Ek olarak, çene eklemlerini görüntülemek ve hasarın boyutunu belirlemek için radyografiler (X-ışınları) alınabilir. Bunlar şunları içerebilir:
Panoramik X-ışınları. Bu tip diş röntgeni dişleriniz, çene kemiğiniz ve TME’leriniz hakkında geniş bir genel bakış sunar.
CBCT taramaları. Koni ışınlı bilgisayarlı tomografi (CBCT) taramaları dişlerinizin, çenelerinizin, yüz kemiklerinizin ve sinüslerinizin binlerce görüntüsünü yakalar. Bu resimler daha sonra ayrıntılı bir 3 boyutlu görüntü için birleştirilir. Dental BT taramaları, sağlık uzmanınıza yüz anatominizin daha ayrıntılı bir görünümünü verir.
MRI taramaları. Bazı durumlarda, çene eklemlerindeki ve çevresindeki yumuşak dokuları görüntülemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılabilir. Bu görüntüler diskin konumunu, iltihabı ve olası çene kilitlenmesini gösterir. Bu, sağlık uzmanınıza TMJ diskinin düzgün çalışıp çalışmadığını ve iyi durumda olup olmadığını söyleyebilir.
Daha fazla bakım ve tedavi için bir uzmana sevk edilebilirsiniz. Bir oral maksillofasiyal cerrah, TME disfonksiyonu gibi iskelet durumlarının tedavisinde uzmanlaşmıştır.
TME bozuklukları için hangi tedaviler mevcuttur?
Tedaviler, basit kişisel bakım uygulamalarından ve konservatif tedavilerden enjeksiyonlara ve açık cerrahiye kadar uzanır. Çoğu uzman, tedavinin konservatif, cerrahi olmayan tedavilerle başlaması ve son çare olarak cerrahinin bırakılması gerektiği konusunda hemfikirdir. Aşağıdaki bölümlerde çeşitli TME tedavilerini keşfedeceğiz.
Ameliyatsız TME tedavilerinin bazı örnekleri nelerdir?
TME disfonksiyonu teşhisi konduysa, sağlık uzmanınız muhtemelen önce konservatif tedavi seçeneklerini önerecektir. Bu tedavilerin çoğu, TME rahatlaması sağlamak için birbirleriyle kombinasyon halinde çalışabilir:
Nemli ısı veya soğuk paketler uygulayın. Akut ağrı için yüzünüzün yanına ve şakak bölgesine yaklaşık 10 dakika buz torbası uygulayın. Çeneniz için birkaç basit germe egzersizi yapın (sağlık uzmanınızın talimatına göre). Egzersiz yaptıktan sonra, yüzünüzün yanına yaklaşık beş dakika ılık bir havlu veya el bezi uygulayın. Bunu her gün birkaç kez yapın.
Yumuşak yiyecekler yiyin. Çenenizin fazla zorlanmasını önlemek için yoğurt, patates püresi, süzme peynir, çorba, çırpılmış yumurta, balık, pişmiş meyve ve sebzeler, fasulye ve tahıllar gibi yumuşak yiyecekler yiyin. Sert ve gevrek yiyeceklerden (sert rulolar, simit, çiğ havuç gibi) ve çiğnenebilir yiyeceklerden (karamel ve şekerleme gibi) kaçının. Sakız çiğnemeyin.
Gece plağı yapılabilir . Splintler ve gece plakları, üst veya alt dişlerinizin üzerine oturan ağızlıklardır. Takıldığında, ağızlıklar kapanma sırasında sabit diş temasları sağlar. Ağız koruyucuları takıldığında, çenenizi daha uygun bir konuma getirerek ısırmanızı da düzeltir.Splint ile gece plağı arasındaki temel fark, gece plaklarının sadece geceleri,splintlerin ise tam zamanlı olarak kullanılmasıdır . Sağlık hizmeti sağlayıcınız, hangi tür oral cihaza ihtiyacınız olabileceğini belirleyebilir.
Düzeltici diş tedavileri yaptırın.(Ortodontik tedavi ) Bu tedaviler, kapanışınızı dengeye ve hizaya getirmek için eksik dişlerin kuron, köprü veya implant protezleri ile düzeltilmesi ile ortodontik tedavileri yani diş tellerinin kullanılmasını içerir.
Aşırı çene hareketlerinden kaçının.
Örneğin:
Esnemeyi ve çiğnemeyi minimumda tutun.
Çenenizi elinize koymayın veya telefonu omzunuz ve kulağınız arasında tutmayın. Boyun ve yüz ağrısını azaltmak için iyi bir duruş uygulayın.
Çene üzerindeki baskıyı azaltmak için mümkün olduğunca sık dişlerinizi hafifçe ayrı tutun. Gün içinde gıcırdatmayı veya gıcırdatmayı kontrol etmek için dilinizi üst ön dişlerinizin arkasındaki damağa koyun.
Çenedeki kas gerginliğini kontrol etmeye yardımcı olacak gevşeme tekniklerini öğrenin.
Diğer bazı TME tedavileri nelerdir?
Konservatif tedaviler başarısız olursa, sağlık uzmanınız aşağıdakilerden birini veya birkaçını önerebilir:
Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS). Bu terapi, çene ekleminizi ve yüz kaslarınızı gevşeterek ağrıyı azaltmak için düşük seviyeli elektrik akımları kullanır. TENS evde veya sağlık uzmanınızın ofisinde tamamlanabilir.
Ultrason. Bu, ağrıyı gidermek veya eklem hareketini iyileştirmek için TME’ye uygulanan derin bir ısıl işlemdir.
Tetik nokta enjeksiyonları. Ağrıyı gidermek için yüzün hassas kaslarına (“tetik noktalar” olarak adlandırılır) ağrı kesici ilaçlar veya anestezik enjekte edilir.
Radyo dalgası tedavisi. Radyo dalgaları, eklemde kan akışını artıran ve TME rahatlamasını sağlayan düşük seviyeli bir elektriksel uyarı oluşturur.
Botulinum Toksini (Botox®). Bu enjeksiyonlar kas kütlesini ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur.
TME ameliyatını ne zaman düşünmelisiniz?
TME ameliyatı ancak diğer tüm tedavi seçenekleri denendikten ve şiddetli ağrı devam ettikten sonra düşünülmelidir. TME ameliyatı birçok insan için en iyi seçenek olsa da, seçeneklerinizi tartmak ve bilinçli bir karar vermek önemlidir.
Üç tip TME ameliyatı vardır: artrosentez, artroskopi ve açık eklem ameliyatı. Gereken ameliyat türü, TME semptomlarına ve sorunun karmaşıklığına bağlıdır.
Artrosentez. Bu küçük prosedür ofiste, genellikle lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Çene aniden kapalı konumda kilitlendiğinde genellikle önerilir. Ayrıca TME’deki iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Etkilenen eklem içine steril sıvılarla dolu iğneler sokulur ve eklem yıkanır. Bazen, yara dokusunu çıkarmak veya yerinden çıkmış bir diski yerinden çıkarmak için cerrahi bir alete ihtiyaç duyulur.
Artroskopi. Bu işlem genel anestezi altında yapılır. Cerrahınız kulağın önünde küçük bir kesi yapar ve içinde mercek ve ışık bulunan küçük, ince bir alet yerleştirir. Bu alet, cerrahınızın TME’yi ve çevresini incelemesini sağlayan bir video ekranına bağlıdır. TME ağrınızın nedenine bağlı olarak, cerrahınız iltihaplı dokuyu çıkarabilir veya diski veya TME’nin başka bir alanını yeniden hizalayabilir. Artroskopik cerrahi küçük kesilerden yapıldığından, açık eklem cerrahisine kıyasla daha az yara izi, daha kısa iyileşme süresi, daha az rahatsızlık ve daha az komplikasyon vardır.
Açık eklem ameliyatı. Açık eklem ameliyatı geçirirseniz, genel anestezi alırsınız. Artroskopiden farklı olarak, açık cerrahi, aletleri yerleştirmek için uzun bir insizyonun yapıldığı geleneksel prosedürdür. Açık eklem ameliyatları aşağıdaki durumlarda gerekli olabilir:
Çene eklemini oluşturan kemikli yapılar yıpranır.
TME içinde veya çevresinde tümörler varsa.
Eklemde ciddi yara izi veya kemik yongaları varsa.
Artrosentez ve artroskopi ile karşılaştırıldığında, açık eklem cerrahisi daha uzun bir iyileşme süresi sağlar ve ayrıca doku skarlaşması ve sinir yaralanması olasılığı daha yüksektir. Yine de açık eklem cerrahisinin en iyi çözüm olduğu durumlar vardır. Doktorunuz sizin için hangi girişimin uygun olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
Alternatif TME tedavileri mevcut mu?
Birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı, geleneksel tedavilerle birlikte alternatif tedavilerin kullanılmasını önermektedir. Bu terapiler şunları içerebilir:
Rahatlama teknikleri. Farkındalık veya meditasyon, nefesinizi yavaşlatmanıza ve gergin kasları gevşetmenize yardımcı olabilir. Sonuç olarak, ağrı azaltılabilir.
Akupunktur. Bu teknik, vücuda çeşitli noktalardan ince iğneler sokmayı içerir. Akupresür noktaları merkezi sinir sistemini tetikleyebilir ve vücudunuzun doğal iyileşme süreçlerini uyarabilir.
Biyolojik geri bildirim. Vücudunuzdaki stres ve gerginlik alanlarını tespit etmek için elektronik aletler kullanılabilir. Bu size, nerede gerginlik tuttuğunuz konusunda daha büyük bir farkındalık verir, böylece bu kasları gevşetmeye odaklanabilirsiniz.
Ağrı yönetimi tavsiyeleri. Bazı durumlarda, semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olması için bir ağrı psikoloğuna veya ağrı yönetimi kliniğine sevk edilebilirsiniz
TME bozukluğu riskimi nasıl azaltabilirim?
Bazı TME semptomları, ısırmanızın birbirine uyma şekli gibi kontrolünüz dışındaki faktörlerden kaynaklanır. Bununla birlikte, bazı durumlarda TME işlev bozukluğu riskini şu şekilde azaltabilirsiniz:
İyi duruş uygulamak.
Özellikle dişlerinizi sıkıyorsanız veya gıcırdatıyorsanız, gece plağı takmak.
Temas sporları yaparken ağız koruyucu takmak.
Gevşeme ve stres azaltma tekniklerini uygulamak.
TME bozukluğu için ne zaman tedavi görmeliyim?
Çene ağrısı, ağzınızı açmada zorluk veya çenenin tıklanması ve patlaması gibi yaygın TMD semptomları yaşıyorsanız, hemen sağlık uzmanınıza bir ziyaret planlayın. Dişlerinizi gıcırdatıyorsanız veya sıkıyorsanız da randevu almalısınız, çünkü bu TME disfonksiyonuna yol açabilir.
TME bozukluğu kendi kendine geçebilir mi?
Bazı durumlarda, evet, ancak nedene bağlıdır. Örneğin, geçici bir stres dönemi nedeniyle TME alevlenmesi yaşadıysanız, stres artık bir faktör olmadığında semptomlarınız muhtemelen azalacaktır. Bununla birlikte, TME ağrınız çenelerin uygun olmayan konumundan veya dişlerinizin birbiriyle kapanma biçiminden kaynaklanıyorsa, muhtemelen yalnızca tedaviyle düzelecek kronik sorunlarınız olacaktır.
TME bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmediği takdirde, TME bozukluğu, kronik ağrı ve iltihaplanma dahil olmak üzere önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca ısırma sorunlarına, diş aşınmasına ve uyku apnesi, uykusuzluk, depresyon ve anksiyete gibi uzun süreli durumlara neden olabilir.
TME bozukluğundan kalıcı olarak nasıl kurtulurum?
Uygun müdahale ile TME disfonksiyonu başarıyla tedavi edilebilir. İlk adım, bir değerlendirme için sağlık uzmanınızı görmektir. Semptomlar kötüleşmeden önce durumu erken tedavi etmek en iyisidir.
Çene ağrısı, özellikle gelip gidiyorsa, büyük bir sorun gibi görünmeyebilir. Bununla birlikte, tedavi edilmediği takdirde, TME disfonksiyonu ısırma, çiğneme ve konuşma gibi günlük işlevleri ciddi şekilde engelleyebilir. TME semptomlarınız olabileceğini düşünüyorsanız, sağlık uzmanınızı arayın ve bir konsültasyon planlayın. Hızlı tedavi, durumu yönetmenize ve genel yaşam kalitenizi iyileştirmenize yardımcı olabilir.
